Aneks:Interlingua - Czasownik

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

Czasowniki kończą się na -ar (ogromna większość), -er (pewna ilość czasowników, w tym szereg często używanych) lub -ir (bardzo niewiele). Nie są one odmieniane przez czasy i osoby – po odjęciu końcowej litery -r uzyskujemy czas teraźniejszy dla wszystkich osób w obu liczbach. Podobnie jest w innych czasach.

Stanowi to wielkie ułatwienie w porównaniu z językami naturalnymi, w których koniugacja jest niekiedy bardzo skomplikowana. Znając wyrazy i podane w tabeli zasady, znamy natychmiast całą koniugację.

Bezokolicznik cantar
(śpiewać)
creder
(sądzić, wierzyć)
partir
(wychodzić)
Czas teraźniejszy (Presente) & Tryb rozkazujący (Imperativo) canta
(śpiewa, śpiewaj)
crede
(wierzy, wierz)
parti
(wychodzi, wychodź)
Czas przeszły (Passato) cantava
(śpiewał)
credeva
(wierzył)
partiva
(wyszedł)
Czas przyszły (Futuro) cantara
(będzie śpiewać)
credera
(będzie wierzył)
partira
(wyjdzie)
Tryb warunkowy (Conditional) cantarea
(śpiewałby)
crederea
(wierzyłby)
partirea
(wyszedłby)
Imiesłów czasu teraźniejszego (Participio Presente) cantante
(śpiewając)
credente
(wierząc)
partiente
(wychodząc) (nie: partinte)
Imiesłów czasu przeszłego (Participio Passate) cantate
(śpiewawszy)
credite
(wierzywszy) (nie: credete)
partite
(wyszedłszy)

Pewne nieliczne czasowniki mające końcówkę -er tworzą imiesłów czasu teraźniejszego za pomocą -iente:

Bezokolicznik może być użyty jako rzeczownik, imiesłów jako przymiotnik:

  • le volar del aves – latanie ptaków
= le volo del aves
  • un influentia predominante – przemożny wpływ
  • le anno passate – ubiegły rok

Czasowniki esser (być), haber (mieć) i vader (iść) maja w czasie teraźniejszym powszechnie używane formy alternatywne:

  • es zamiast esse
  • ha zamiast habe
  • va zamiast vade

Czasownik esser ma jeszcze inne formy alternatywne, nieco mniej popularne:

  • es = esse (był)
  • son = esse (są)
  • era = esseva (był)
  • sera = essera (będzie)
  • serea = esserea (byłby)

Sia jest trybem rozkazującym i łączącym esser:

  • Sia felice! – Bądź szczęśliwy.
  • Io non crede que ille sia folle. – Nie wierzę, żeby ona miała być szalona.

Czasy przeszłe dokonane (tempores perfecte) tworzymy z czasownikiem haber i imiesłowem przeszłym:

  • io ha parlate – mówiłem
  • ille habeva vidite – widział (był)

Wzorem języków romańskich możemy także tworzyć czas przyszły natychmiastowy, używając do tego formę skróconą czasownika vader (chodzić, iść) i bezokolicznik.

  • Io va leger – będę czytał (zaraz, za chwilę, wkrótce)
  • Illas va ir al cinema – pójdą do kina

Tryb bierny tworzy się za pomocą czasownika esser i imiesłowu przeszłego:

  • Le joco es vidite per milles de personas. – Gra jest oglądana przez tysiące ludzi.
  • Isto essera facite per me. – To będzie zrobione przeze mnie.

Te dwa czasowniki mogą być mieszane w bardziej złożonych konstrukcjach:

  • Quando ille arrivara, su vestes ja habera essite lavate. – Gdy on przybędzie, jego ubrania będą już uprane.

Źródło[edytuj]