mięso

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

mięso (język polski)[edytuj]

mięso (1.1)
mięso (1.2)
wymowa:
IPA[ˈmʲjɛ̃w̃sɔ], AS[mʹi ̯ũ̯so], zjawiska fonetyczne: zmięk.nazal.asynch. ę i → j  ?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) spoż. jadalne części zabitego zwierzęcia[1]; zob. też mięso w Wikipedii
(1.2) kulin. potrawa z mięsa (1.1)
(1.3) pot. miękka część ludzkiego ciała[1]
(1.4) daw. kulin. soczysta część owocu[2]
(1.5) środ. ryb. wszelkie ryby[3]
odmiana:
(1.1-5)
przykłady:
(1.1) To mięso chyba jest nieświeże.
(1.3) Wiele jest przyczyn, dla których uprawia się ludożerstwo. Spożycie ludzkiego mięsa może być częścią ceremonii ku czci zmarłych lub magicznych obrzędów wojennych, w których trakcie męstwo i inne cnoty poległego wroga wchłaniane przez zwycięzców[6].
składnia:
kolokacje:
(1.1) mięso baranie / drobiowe / wieprzowe / wołowechude / tłuste mięso • mięso duszone / smażone / surowe / wędzonesztuka mięsa • mięso na rosół / pieczeńgotować / piec / smażyć / wędzić mięso • rozbiór mięsa
(1.2) białe mięsoczerwone mięsokruche mięso • mięso-wędlinysztuka mięsa
synonimy:
(1.1) mięsiwo, chabanina; reg. pozn. chabas; reg. śl. miynso
antonimy:
(1.1) warzywo, jarzyna
(1.2) potrawa jarska
(1.3) kość
hiperonimy:
(1.1) surowiec spożywczy
(1.2) potrawa
hiponimy:
(1.1) antrykot, antrykot, baranina, bekon, biodrówka, boczek, boczek, cielęcina, comber, drób, dziczyzna, dzwonko, filet, gęsina, głowizna, golonka, jagnięcina, jelenina, karczek, karkówka, konina, koźlina, ligawa, łata, łopatka, medalion, mielone, mostek, móżdżek, nerka, oślina, ozór, pachwina, płucka, podgardle, podroby, polędwica, pospółka, półtusza, pręga, psina, rosołowe, rostbef, rozbratel, sarnina, schab, słonina, strusina, szponder, szynka, udko, udziec, wątróbka, wieprzowina, wizina, wołowina, żeberko
(1.2) auszpik, befsztyk, bitka, bryzol, carpaccio, de volaille, eskalopek, flaki, gulasz, gyros, hamburger, karbinadel, kardinadel, kaszanka, kebab, kiełbasa, klops, klopsik, kotlet, krupniok, mielony, parówka, pasztet, pasztetowa, pieczeń, pulpet, rolada, rumsztyk, salceson, sashimi, schabowy, stek, szaszłyk, sznycel, tatar, wędlina, zimne nóżki, zraz
holonimy:
(1.1) tusza
(1.2) posiłek
(1.3) ciało
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. mięsiwo n, mięsny m, mięsień m, mięśniak m, mięsak m, mięsistość ż
zdrobn. mięsko n
zgrub. mięcho n
przym. mięsny, mięsisty, umięśniony, mięsakowaty, mięsakowy, bezmięsny
związki frazeologiczne:
mięso armatniedzikie mięsorzucać mięsemni z pierza, ni z mięsaniedźwiedzie mięsobez dobrej woli jako mięso bez chleba, a jaja bez solitanie mięso psy jedząchcesz mięso jeść, idź za wilkiem ogon nosićstarszy brat mięso kraje, a młodszy obieratwarde mięso psy gryząni z pierza, ni z mięsażywe mięso
etymologia:
prasł. *męso prasł. *menso[7] < praindoeur. *mēmso-[8]
por. bułg. месо, chorw. meso, czes. meso, dłuż. měso, głuż. mjaso, mac. месо, ros. мясо, scs. мѧсо, słc. mäso, słń. meso i ukr. м'я́со
por. alb. mish, litew. mėsa, łot. miesa i sanskr. मांस
uwagi:
(1.1) Jako ogólne pojęcie „mięso” jest niepoliczalne i nie tworzy lm, jednak w pewnych przypadkach, gdy mowa jest o różnych rodzajach mięsa, można tworzyć takie formy.
tłumaczenia:
źródła:
  1. 1,0 1,1 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „mięso” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „mięso” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. Barbara Bajek, Mrzeżyno – dwie oddzielne krainy?, „Okolice. Rocznik Etnologiczny”, t. 9/2011, s. 275.
  4. Hasło „mięso” w: Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Witold Doroszewski, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, ISBN 83-01-03811-X, s. 341.
  5. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Porada „mięs czy miąs?” w: Poradnia językowa PWN.
  6. Daniel Diehl, Mark Donnelly, Dzieje kanibalizmu, s. 25, 26.
  7. Jan Rozwadowski, O zjawiskach i rozwoju języka. O rozwoju fonetycznym, „Język Polski i Poradnik Językowy” nr 2/1916, s. 46.
  8. Hrvatski jezični portal