cielę

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: ciele

cielę (język polski)[edytuj]

cielę (1.1)
krowa liże cielę (1.1)
cielęta (1.2)
samica delfina z cielęciem (1.3)
wymowa:
IPA[ˈʨ̑ɛlɛ], ASele], zjawiska fonetyczne: zmięk.denazal. ?/i
?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) zootechn. młode bydła domowego; zob. też cielę w Wikipedii
(1.2) zool. młody osobnik dużych ssaków roślinożernych, np. żubrów, hipopotamów, wielbłądów
(1.3) zool. młody osobnik ssaków morskich, np. fok, delfinów
(1.4) pot. przen. człowiek niezaradny, przesadnie potulny
odmiana:
(1.1-4)
przykłady:
(1.1) Szedł chłop na jarmark, ciągnąc cielę na powrozie[1].
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) cielak, cielaczek; reg. śl. cielok
(1.4) fajtłapa
antonimy:
hiperonimy:
(1.1) młode
(1.2) młode
(1.3) młode
hiponimy:
(1.1) jałówka, jałowica, byczek
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. cielęcina ż, cielęcinka ż, cielec m, cielenie n, ocielenie n
zdrobn. cielątko n
forma męska cielak m, cielaczek m
forma żeńska cielica ż, cieliczka ż
czas. cielić się ndk., ocielić się dk.
przym. cielęcy, cielny
związki frazeologiczne:
Boże cielęchodzić jak cielę za krową / włóczyć się jak cielę za krową[2]potulny jak cielęcielę na niedzielępokorne cielę dwie matki ssiekto nie beczał cielęciem, wołem ryczeć nie będziezapomniał wół, kiedy cielęciem był / nie pamiętał wół, jak cielęciem był / zapomniał wół, jak cielęciem byłmarynowane cielępatrzeć jak cielę na malowane wrotawzięli diabli krowę, niech wezmą i cielęw lutym wody wiele, w lecie głodne i cielę / w lutym wody wiele – w lecie głodne nawet cielękrowa cielę kocha i zadek mu liżekażda krowa swoje cielę liżepo tłuste cielę i do domu trafią, a chudego i na targu nie kupiągłupiego wilka i cielęta liżąbiada dómowi, kaj ciele rozkazuje wołowi (sic!)kto ma szczęście, temu i wół cielę urodziniemiła księdzu ofiara, idź cielę do obory / niemiła ofiara, pójdź cielę do domulepsze cielęta niż wołyjaje dzisiejsze, chleb wczorajszy, cielę sześciniedzielne, a wino łońskie najlepszenim pastuch się skwapi, wilk cielę załapi (sic!)
zobacz też: przysłowia o cielęciu
etymologia:
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Ssaki
zob. też cielę w Wikicytatach
tłumaczenia:
źródła:
  1. I. Krasicki: Chłop i cielę.
  2. Włodzimierz Wysoczański, Opozycja homo – animal z perspektywy reguł postępowania (na materiale frazemów wybranych języków), „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 87.