boleć

boleć (język polski)

zastrzyk boli (1.1)

wymowa:

IPA: [ˈbɔlɛʨ̑], AS: [boleć] ​

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

(1.1) med. być źródłem bólu

(1.2) przen. sprawiać ból w znaczeniu psychicznym, martwić, smucić

(1.3) martwić się, cierpieć, smucić się

odmiana:

(1.1-2) koniugacja VIIa

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		boleć
czas teraźniejszy		bolę	bolisz	boli	bolimy	bolicie	bolą
czas przeszły	m	bolałem	bolałeś	bolał	boleliśmy	boleliście	boleli
	ż	bolałam	bolałaś	bolała	bolałyśmy	bolałyście	bolały
	n	bolałom	bolałoś	bolało
tryb rozkazujący		niech bolę	ból	niech boli	bólmy	bólcie	niech bolą
pozostałe formy czas przyszły m będę bolał, będę boleć będziesz bolał, będziesz boleć będzie bolał, będzie boleć będziemy boleli, będziemy boleć będziecie boleli, będziecie boleć będą boleli, będą boleć ż będę bolała, będę boleć będziesz bolała, będziesz boleć będzie bolała, będzie boleć będziemy bolały, będziemy boleć będziecie bolały, będziecie boleć będą bolały, będą boleć n będę bolało, będę boleć będziesz bolało, będziesz boleć będzie bolało, będzie boleć czas zaprzeszły m bolałem był bolałeś był bolał był boleliśmy byli boleliście byli boleli byli ż bolałam była bolałaś była bolała była bolałyśmy były bolałyście były bolały były n bolałom było bolałoś było bolało było forma bezosobowa czasu przeszłego bolano tryb przypuszczający m bolałbym, byłbym bolał bolałbyś, byłbyś bolał bolałby, byłby bolał bolelibyśmy, bylibyśmy boleli bolelibyście, bylibyście boleli boleliby, byliby boleli ż bolałabym, byłabym bolała bolałabyś, byłabyś bolała bolałaby, byłaby bolała bolałybyśmy, byłybyśmy bolały bolałybyście, byłybyście bolały bolałyby, byłyby bolały n bolałobym, byłobym bolało bolałobyś, byłobyś bolało bolałoby, byłoby bolało imiesłów przymiotnikowy czynny m bolący, niebolący ż boląca, nieboląca bolące, niebolące n bolące, niebolące imiesłów przysłówkowy współczesny boląc, nie boląc rzeczownik odczasownikowy bolenie, niebolenie

(1.3) koniugacja III

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		boleć
czas teraźniejszy		boleję	bolejesz	boleje	bolejemy	bolejecie	boleją
czas przeszły	m	bolałem	bolałeś	bolał	boleliśmy	boleliście	boleli
	ż	bolałam	bolałaś	bolała	bolałyśmy	bolałyście	bolały
	n	bolałom	bolałoś	bolało
tryb rozkazujący		niech boleję	bolej	niech boleje	bolejmy	bolejcie	niech boleją
pozostałe formy czas przyszły m będę bolał, będę boleć będziesz bolał, będziesz boleć będzie bolał, będzie boleć będziemy boleli, będziemy boleć będziecie boleli, będziecie boleć będą boleli, będą boleć ż będę bolała, będę boleć będziesz bolała, będziesz boleć będzie bolała, będzie boleć będziemy bolały, będziemy boleć będziecie bolały, będziecie boleć będą bolały, będą boleć n będę bolało, będę boleć będziesz bolało, będziesz boleć będzie bolało, będzie boleć czas zaprzeszły m bolałem był bolałeś był bolał był boleliśmy byli boleliście byli boleli byli ż bolałam była bolałaś była bolała była bolałyśmy były bolałyście były bolały były n bolałom było bolałoś było bolało było forma bezosobowa czasu przeszłego bolano tryb przypuszczający m bolałbym, byłbym bolał bolałbyś, byłbyś bolał bolałby, byłby bolał bolelibyśmy, bylibyśmy boleli bolelibyście, bylibyście boleli boleliby, byliby boleli ż bolałabym, byłabym bolała bolałabyś, byłabyś bolała bolałaby, byłaby bolała bolałybyśmy, byłybyśmy bolały bolałybyście, byłybyście bolały bolałyby, byłyby bolały n bolałobym, byłobym bolało bolałobyś, byłobyś bolało bolałoby, byłoby bolało imiesłów przymiotnikowy czynny m bolejący, niebolejący ż bolejąca, niebolejąca bolejące, niebolejące n bolejące, niebolejące imiesłów przysłówkowy współczesny bolejąc, nie bolejąc rzeczownik odczasownikowy bolenie, niebolenie

przykłady:

(1.1) Od wczoraj boli ją ręka.

(1.2) Bolą mnie jej ostre słowa.

(1.3) Natomiast boleję nad twym grubiaństwem, a gdyby niewdzięczność ludzka mogła mnie jeszcze dziwić, dziwiłbym się twej niewdzięczności.

składnia:

(1.1-2) boleć + B. • nie boleć + D.

(1.3) boleć nad + N.

kolokacje:

(1.1) ręka / noga / serce boli kogoś

synonimy:

(1.1) gw. (Śląsk Cieszyński) zjimać

(1.2) gw. (Śląsk Cieszyński) tropić

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. ból m, bolączka ż, boleść ż, ubolewanie n, bolenie n, bolak mrz

czas. pobolewać ndk., ubolewać ndk., rozboleć dk., zaboleć dk.

przym. bolesny

przysł. boleśnie

związki frazeologiczne:

niech cię głowa o to nie boli • na to biją, żeby bolało • od przybytku głowa nie boli • zjesz beczkę soli, nim poznasz, co mnie boli • bardziej boli zły sąsiad niż rany • trudno milczeć, kiedy boli

etymologia:

pol. ból

uwagi:

(1.1) czasownik rządzi biernikiem (zaprzeczony dopełniaczem), ale nie tworzy strony biernej; zamiast rzeczownika odczasownikowego („bolenie”) używa się raczej słowa „ból”

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) hurt, ache
• arabski: (1.1) ألم, وجع
• azerski: (1.1) ağrımaq
• białoruski: (1.1) балець; (1.2) балець
• bułgarski: (1.1) боля
• dolnołużycki: (1.1) bóleś
• duński: (1.1) gøre ondt, smerte, værke
• esperanto: (1.1) dolori
• francuski: (1.1) avoir mal, faire mal
• hawajski: (1.1) ʻeha
• hiszpański: (1.1) doler
• jidysz: (1.1) וויי טאָן (wej ton)
• niemiecki: (1.1) wehtun, schmerzen
• nowogrecki: (1.1) πονώ
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• rosyjski: (1.1) болеть
• szwedzki: (1.1) smärta, göra ont, spränga, (o bardziej uproczywym bólu) värka
• ukraiński: (1.1) боліти
• wenedyk: (1.1) dolar
• wilamowski: (1.1) wej tüt
• włoski: (1.1) dolere, aver male, far male
• wolof: (1.1) metti

źródła: