האַלטן

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
(Przekierowano z האַלטן זיך)

האַלטן (jidysz)[edytuj]

transliteracja:
YIVO: haltn; polska: haltn
wymowa:
IPA/ˈhaltn/; IPA[ˈhaltn̩]
znaczenia:

czasownik przechodni

(1.1) trzymać (np. w ręku), mieć, nie wypuszczać
(1.2) trzymać (w określonej pozycji), przytrzymywać, podtrzymywać, utrzymywać
(1.3) trzymać (w jakimś stanie), utrzymywać, zachowywać, mieć
(1.4) trzymać (gdzieś), przetrzymywać, przechowywać, składować
(1.5) zachowywać, podtrzymywać (tradycję), przestrzegać, obchodzić (święto), dotrzymywać (słowa)
(1.6) zawierać, mieścić (w sobie), mieć (ileś jednostek miary), obejmować, wynosić, równać się
(1.7) uważać (za)
(1.8) z określonymi rzeczownikami: przeprowadzać, realizować

czasownik nieprzechodni

(2.1) uważać, sądzić, myśleć, być zdania
(2.2) utrzymywać, twierdzić
(2.3) zatrzymywać się, przerywać, dochodzić (do jakiegoś miejsca)
(2.4) trzymać (z kimś), stać po (czyjejś) stronie

czasownik posiłkowy

(3.1) … wyrażający czynność właśnie się odbywającą: być w trakcie (robienia czegoś), właśnie / akurat (coś robić)
(3.2) … wyrażający czynność nieustającą: nie przestawać (coś robić), nie przerywać (robienia czegoś), (robić coś) nieustannie / ciągle / stale / bez przerwy, być cały czas w trakcie (robienia czegoś), kontynuować, nic tylko
(3.3) … wyrażający czynność mającą się rozpocząć: (już, już) mieć (coś zrobić), być bliskim (zrobienia czegoś), być gotowym (do zrobienia czegoś)

czasownik zwrotny

(4.1) האַלטן זיךtrzymać się (w jakimś stanie), utrzymywać się, wytrzymywać, zachowywać się (np. w nienaruszonym stanie), trwać
(4.2) האַלטן זיךzachowywać się, sprawować się, prowadzić się
(4.3) האַלטן זיךdosł. i przen. trzymać się (czegoś)
odmiana:
(1-4) lp איך האַלט, דו האַלטסט, ער / זי / עס האַלט ‖ lm מיר האַלטן, איר האַלט, זיי האַלטן ‖ fp האָבן + געהאַלטן
przykłady:
(1.1) ער האַלט אַ בוך אין דער האַנט.‏ → On trzyma / ma w ręku książkę.
(1.3) איך האַלט דאָס פֿענצטער אָפֿן.‏ → Mam (cały czas) otwarte okno.
(1.4) מיר האַלטן דאָס געלט אין באַנק.‏ → Trzymamy / Przechowujemy pieniądze w banku.
(1.6) דער סאָד האַלט הונדערט מעטער אין דער לענג.‏ → Ten sad ma sto metrów długości[1].
(1.7) אַ מאָדנע זאַך: אַז איך שווײַג, האַלט מיך די וועלט פֿאַר אַ חכם.‏ → Dziwna sprawa: kiedy milczę, świat uważa mnie za mędrca[2].
(2.3) וווּ האַלטן מיר?‏ → Dokąd / Do jakiego miejsca doszliśmy?, Gdzie / Na czym przerwaliśmy?
(3.3) ער האָט שוין געהאַלטן בײַם מסכּים זײַן, נאָר ער האָט זיך באַטראַכט.‏ → Już się miał zgodzić, ale się rozmyślił[1].
składnia:
(1.7) האַלטן פֿאַרuważać za + B.
(2.4) האַלטן מיטtrzymać z + N., stać po stronie + D.
(3.1) bezok. + האַלטן איןbyć w trakcie, właśnie / akurat (robić)
(3.2) bezok. + האַלטן אין אייןnie przestawać, nie przerywać, kontynuować, ciągle / cały czas, nic tylko
(3.3) bezok. + האַלטן בײַם → (już, już) mieć + bezok., być gotowym do + D.
(3.3) האַלטן דערבײַ אַזdojrzeć / być gotowym do tego, by / aby / żeby
kolokacje:
(1.2) האַלטן הויך דעם קאָפּtrzymać głowę wysoko[1]
(1.3) האַלטן ריין די שטובutrzymywać dom w czystości[1]
(1.4) האַלטן אין געפֿאַנגענשאַפֿטtrzymać / przetrzymywać w niewoli[1]
(1.5) האַלטן די אָרדענונגzachowywać porządek[1]
(1.5) האַלטן אין זכּרוןzachowywać / przechowywać w pamięci[1]
(1.5) האַלטן אַ / דעם סודdotrzymywać / dochowywać tajemnicy[1]
(1.5) האַלטן (דאָס) וואָרטdotrzymywać słowa[1]
(1.6) וויפֿל האַלט דער זייגער?‏ → która jest godzina?
(1.8) האַלטן אַ רעדעwygłaszać mowę / przemówienie[1]
(1.8) האַלטן עקזאַמעןzdawać / składać egzamin[1]
(3.3) האַלטן בײַם שטאַרבןbyć bliskim śmierci[1]
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. האַלטונג
czas. אויסהאַלטן
wykrz. האַלט
związki frazeologiczne:
האַלטן בײַם וואָרטchwytać za słowa, łapać za słowa
etymologia:
(1-4) śwn. halten, por. niem. halten[3]
uwagi:
źródła:
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Дмитрий Владимирович Тищенко, Идиш-русский словарь, Арт Економі, Kijów 2012 (2019), ISBN 978-617-7289-86-8.
  2. Salcia Landmann, Jiddisch: Das Abenteuer einer Sprache. Mit kleinem Lexikon jiddischer Wörter und Redensarten sowie jiddischen Anekdoten, Ullstein, Frankfurt a.M. / Berlin 1987, ISBN 3-548-35240-5, s. 256 / 412.
  3. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „halten” w: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.