żyd

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: Żydżyd.

żyd (język polski)[edytuj]

żydzi (1.1)
żydzi (1.1)
wymowa:
?/i, IPA[ʒɨt], AS[žyt], zjawiska fonetyczne: wygł.
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) rel. wyznawca judaizmu
(1.2) pot. obraź. skąpy człowiek

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(2.1) przest. w gwarze uczniowskiej i skrybów kleks[1]
(2.2) jedna z gier karcianych
odmiana:
(1.1-2)
(2.1-2)
przykłady:
(1.1) Rabin musi być pobożnym żydem.
(1.2) Nie bądź żyd, kopsnij szluga!
(2.1) Skrybie kapnął atrament i zrobił trzy żydy.
składnia:
kolokacje:
(1.1) być żydem
(2.1) zrobić / postawić żyda
synonimy:
(1.1) starozakonny, wyznania mojżeszowego, judaista
(1.2) pot. centuś, chytrus, kutwa, liczykrupa, skąpiradło, żyła, chciwiec, harpagon, skąpiec
antonimy:
(1.1) goj
(1.2) hojny, szczodry, rozrzutny
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. Żyd mos, Żydówka ż, żydowskość ż, żydzenie n, zażydzenie n, żydowszczyzna ż
zdrobn. żydek mos
forma żeńska żydówka ż
czas. zżydzieć, zażydzać, pożydzić, żydzieć, żydzić ndk., zażydzić dk.
przym. żydowski
przysł. żydowsko
związki frazeologiczne:
biegać jak żyd po pustym sklepiewmawiać jak w żyda chorobę
etymologia:
ogsłow., prasł. *židъ < starowłoski giudio[2] < łac. Iūdaeus < gr. Ἰουδαῖος < hebr. יְהוּדִי‏ (jehudi)[3]
uwagi:
(1.1) Pisze się dużą literą Żyd, jeśli chodzi o członka narodu (tak jak Polak, Niemiec, Japończyk), natomiast małą literą żyd, jeśli chodzi o wyznawcę judaizmu (tak jak katolik, buddysta, protestant).
tłumaczenia:
(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: skąpiec
(2.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: kleks
źródła:
  1. Kazimierz Nitsch, Z badań nad językiem polskim (z literatury chorwackiej), „Poradnik Językowy” nr 4/1908, s. 53.
  2. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „żyd” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
  3. Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1.